Czy WIBOR jest zgodny z prawem?

Czy WIBOR jest zgodny z prawem?

WIBOR, czyli Warsaw Interbank Offered Rate, od lat stanowi fundament polskiego systemu finansowego. To właśnie ten wskaźnik jest podstawą do ustalania oprocentowania większości kredytów hipotecznych, firmowych czy konsumenckich w Polsce. Jednak w ostatnich latach wokół WIBOR-u narosło sporo kontrowersji i pytań, zwłaszcza w kontekście jego zgodności z obowiązującym prawem. Coraz głośniej jest o pozwach składanych przeciwko bankom, a do TSUE trafiły już pierwsze pytania w sprawie oceny zgodności tego wskaźnika z unijnym prawem.

Czy WIBOR spełnia wymogi prawne?,  Jakie są opinie prawne na temat WIBOR?, Czy prawna ocena WIBOR pozwala na kwestionowanie tego wskaźnika? Zapraszamy do lektury dzisiejszego wpisu, w którym poruszymy m.in. te właśnie kwestie.

Jak wygląda zgodność WIBOR z przepisami prawa?

WIBOR zgodny z dyrektywami UE – z pewnością pod tym stwierdzeniem podpiszą się wszyscy przedstawiciele banków w Polsce. Czy WIBOR jest jednak na pewno zgodny z obowiązującym prawem, zarówno krajowym, jak i unijnym? Z założenia wskaźnik ten musiał zostać dostosowany do przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011, znanego jako BMR (Benchmark Regulation), które reguluje zasady opracowywania i stosowania wskaźników referencyjnych na terenie Unii Europejskiej.

W Polsce za administrowanie wskaźnikiem WIBOR odpowiada GPW Benchmark – spółka należąca do Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie sprawująca nadzór nad wskaźnikami. Otrzymała ona oficjalne zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) na pełnienie funkcji administratora wskaźników referencyjnych zgodnie z wymogami BMR. Oznacza to, że proces kalkulacji WIBOR-u odbywa się zgodnie z rygorystycznymi standardami, które mają zapewniać jego przejrzystość, dokładność i odporność na manipulacje.

W praktyce jednak wokół WIBOR narasta coraz więcej kontrowersji. Ostatnie lata potwierdziły, że WIBOR jest mało odporny na zewnętrzne zawirowania, a proces jego ustalania w praktyce w 100% zależny od banków. To z kolei budzi uzasadnione skojarzenia z kredytami frankowymi.

Czy są wątpliwości prawne wobec WIBOR?

Pomimo formalnej zgodności WIBOR-u z prawem, pojawiły się w ostatnim czasie wątpliwości natury prawnej i społecznej, które doprowadziły do licznych sporów, a nawet pozwów sądowych składanych przez kredytobiorców. Główne zarzuty dotyczą tego, że:

• WIBOR nie opiera się na rzeczywistych transakcjach, lecz na deklaracjach banków co do tego, po jakiej stopie udzieliłyby sobie pożyczek. Zdaniem tak części prawników i konsumentów, może to oznaczać, że wskaźnik jest oderwany od realiów rynkowych.
• Kredytobiorcy często nie byli należycie informowani o tym, jak WIBOR wpływa na koszt kredytu. W efekcie prowadzi to do przeświadczenia, że umowa została zawarta bez ich pełnej wiedzy o ryzyku finansowym.

W efekcie coraz popularniejsze jest składanie pozwów przeciwko bankom, domagając się unieważnienia części umowy dotyczącej oprocentowania opartego na WIBOR. Niektóre sądy zdecydowały się już nawet na tymczasowe zabezpieczenie roszczeń, zawieszając naliczanie odsetek opartych na tym wskaźniku do czasu rozstrzygnięcia sprawy.

Warto jednak podkreślić, że nie istnieje jeszcze jednolita linia orzecznicza w sprawie WIBOR, a sprawy te nie należą do prostych. Tym samym warto przed pozwaniem banku zwrócić się o pomoc do profesjonalnego podmiotu jakim jest kredyt złotówkowy kancelaria. Prawna ocena WIBOR i argumentacja dla potrzeb pozwu znacząco zwiększyć mogą szanse na końcowy sukces.

Jakie są regulacje dotyczące WIBOR?

WIBOR podlega przepisom unijnego rozporządzenia BMR oraz nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. W ramach tych regulacji:

• administrator wskaźnika (GPW Benchmark) musi prowadzić szczegółową dokumentację metodologii ustalania wskaźnika.
• instytucje finansowe korzystające z WIBOR muszą posiadać odpowiednie procedury, które zapewniają zgodność z regulacjami.
• stosowanie WIBOR-u w produktach finansowych jest legalne tylko wtedy, gdy klient został odpowiednio poinformowany o mechanizmach jego działania – w praktyce jednak sposób informowania o ryzyku przez banki budzi uzasadnione wątpliwości.

Warto również dodać, że KNF regularnie publikuje komunikaty dotyczące wskaźników referencyjnych, a także monitoruje zgodność stosowania WIBOR-u z przepisami prawa bankowego i ochrony konsumentów. Jak jednak podkreślaliśmy już wcześniej – samo to nie gwarantuje pełnej zgodności WIBOR z prawem. W tym zakresie decydujący głos mieć będą sądy oraz TSUE.