List żelazny - jak uzyskać?
List żelazny – co to jest?
List żelazny to swoista ochrona przed tymczasowym aresztowaniem wydawana przez sąd. Jest to zapewnienie niestosowania środków pozbawienia wolności wobec osoby tak długo, dopóki nie wystąpią podstawy wygaśnięcia listu żelaznego – zazwyczaj aż do prawomocnego zakończenia postępowania karnego.
Kto może starać się o list żelazny?
List żelazny może być wydany wobec oskarżonego (art. 281 kpk), a w postępowaniu przygotowawczym wobec podejrzanego (art. 71 § 3 kpk). Nie może wystąpić o niego osoba podejrzana, z uwagi na fakt, że nie jest stroną postępowania karnego i nie korzysta z praw podejrzanego.
Jakie są przesłanki wydania listu żelaznego?
Ustawodawca wprowadza dwie przesłanki:
- przebywanie oskarżonego za granicą;
- złożenie przez niego oświadczenia (art. 281 kpk).
Ad 1. Przesłanka pobytu za granicą oznacza, że oskarżony/podejrzany musi przebywać za granicą RP. Okoliczności przebywania poza granicami kraju nie można ustalić na podstawie samego oświadczenia podejrzanego. Konieczne jest potwierdzenie tej okoliczności przez władze państwa (Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 października 2018 r., II AKz 529/18). W praktyce często wystarczą dokumenty, które wystraczająco uprawdopodobnią przebywanie za granicą (np. umowa o pracę).
Ad 2. Oskarżony/podejrzany musi złożyć pisemne oświadczenie, w którym zobowiązuje się, że:
- będzie się stawiał w oznaczonym terminie na wezwanie sądu, a w postępowaniu przygotowawczym – także na wezwanie prokuratora;
- nie będzie się wydalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju;
- nie będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób starał się utrudniać postępowania karnego.
Kto wydaje list żelazny?
List żelazny wydaje właściwy miejscowo sąd okręgowy (art. 281 kpk). Właściwy miejscowo jest ten sąd okręgowy, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy o przestępstwo w pierwszej instancji w przypadku skierowania aktu oskarżenia albo ten sąd okręgowy, w okręgu, którego znajduje się sąd rejonowy właściwy rzeczowo do rozpoznania sprawy (R.A. Stefański, List żelazny, s. 43). Na postanowienie o odmowie wydania listu żelaznego przysługuje zażalenie.
List żelazny a praca za granicą?
Nie ma przeciwskazań do otrzymania listu żelaznego i jednocześnie zgody od prokuratora na stałą pracę za granicą. Jest to jednak konstrukcja bardziej skomplikowana i zachęcamy do kontaktu z kancelarią w celu jej omówienia.
List żelazny a tymczasowe aresztowanie
W orzecznictwie istnieje spór w tej materii, jednak bardziej popularny jest pogląd w którym uważa się, że list żelazny stanowi alternatywę dla tymczasowego aresztowania (post. SA w Krakowie z 8.7.1999 r., II AKz 325/99, Prok. i Pr. 1999, Nr 11–12, poz. 25), co w konsekwencji prowadzi do tego, że nie ma możliwości jednoczesnego stosowania instytucji tymczasowego aresztowania i listu żelaznego. Zatem zastosowanie tymczasowego aresztowania lub wydanie europejskiego nakazu aresztowania uniemożliwiają wydanie listu żelaznego. Z uwagi jednak na co prawda mniej popularną, lecz odmienną, linię orzeczniczą, warto nie skreślać swoich szans zbyt wcześnie i udać się do kancelarii adwokackiej po poradę w tym przedmiocie.
List żelazny – opłata
Złożenie wniosku wolne jest od opłaty sądowej. Wydanie listu żelaznego można uzależnić jednak od złożenia poręczenia majątkowego (art. 283 § 1 k.p.k.). Jak wynika z art. 283 § 2 k.p.k., w razie odwołania listu żelaznego z powodu naruszenia warunków wymienionych w art. 282 § 1 kpk, wartości majątkowe udzielone z tytułu poręczenia ulegają przepadkowi lub ściągnięciu.
Jak napisać list żelazny?
Wzory wniosku oraz oświadczenia są ogólnodostępne w Internecie, natomiast z uwagi na liczne pułapki towarzyszące tej instytucji warto skontaktować się z kancelarią w celu zmaksymalizowania swoich szans na skorzystanie z dobrodziejstwa listu żelaznego.
Adw. Karol Chojnowski
