Rozwód z obcokrajowcem – jakie prawo obowiązuje?

Rozwód z obcokrajowcem – jakie prawo obowiązuje?

W dzisiejszych czasach, w których podróżowanie i pokonywanie granic nie stanowi problemu, a migracja w celach edukacyjnych lub zarobkowych do innych krajów jest relatywnie prosta, małżeństwa z obcokrajowcami nie są czymś szczególnie zaskakującym. Małżeństwo z obywatelem innego kraju jest stosunkowo łatwe do zawarcia. 

Jak jednak wygląda jurysdykcja rozwodowa w przypadku małżeństwa z obcokrajowcem? Odpowiedź na tak zadane pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od kilku czynników. Z pewnością rozwód z obcokrajowcem powinno poprzedzić ustalanie prawa właściwego w rozwodach. Może się zdarzyć i jest to najkorzystniejsza sytuacja, że właściwy będzie sąd polski, nie jest to jednak jedyna możliwość. W niniejszym wpisie przybliżymy nieco kwestie takie jak to czy rozwody międzynarodowe w Polsce są możliwe, jakie prawo obowiązuje przy rozwodach z cudzoziemcem, jak wygląda procedura rozwodowa z obcokrajowcem, jakie są procedury rozwodowe w przypadku obcokrajowców?

Jakie prawo obowiązuje przy rozwodzie z obcokrajowcem? 

Zasadniczo prawo w rozwodach międzynarodowych nie może być utożsamiane z właściwością sądu. Oznacza to, że w praktyce możliwa jest sytuacja, gdy sprawę rozwodową rozpoznawać będzie sąd polski, ale oprze się na prawie międzynarodowym. Stąd też każdorazowo sąd ma obowiązek, w przypadku rozwodu z obcokrajowcem, wnikliwie przeanalizować, jakie prawo będzie właściwe.

W przedmiocie ustalenia prawa właściwego pomocnym może być ustawa Prawo prywatne międzynarodowe. Zgodnie z art. 54 ust. 1 przywołanej ustawy rozwiązanie małżeństwa podlega wspólnemu prawu ojczystemu małżonków z chwili żądania rozwiązania małżeństwa. W braku wspólnego prawa ojczystego, zgodnie z ust. 2, właściwe jest prawo państwa, w którym oboje małżonkowie mają w chwili żądania rozwiązania małżeństwa miejsce zamieszkania, a jeżeli małżonkowie nie mają w chwili żądania rozwiązania małżeństwa wspólnego miejsca zamieszkania – prawo państwa, w którym oboje małżonkowie mieli ostatnio miejsce wspólnego zwykłego pobytu, jeżeli jedno z nich ma w nim nadal miejsce zwykłego pobytu. W pozostałych wypadkach należy stosować prawo polskie.

Gdzie można złożyć pozew o rozwód z cudzoziemcem? 

Skoro wiemy już w jaki sposób ustala się prawo właściwe do postępowania o rozwód z obcokrajowcem warto również dowiedzieć się jaka jurysdykcja jest właściwa dla tego rodzaju spraw. W tym przypadku musimy rozróżnić dwa przypadki – małżeństwo z obcokrajowcem z Unii Europejskiej i spoza UE.

Wybór jurysdykcji rozwodowej w przypadku rozwodu z innym obywatelem Unii regulują przepisy rozwodowe w UE. W zakresie tym pomocny jest art. 3 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskie.  Zgodnie z tym przepisem w sprawach orzeczeń dotyczących rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa jurysdykcję mają sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium:  

• oboje małżonkowie mają zwykły pobyt, lub
• małżonkowie mieli ostatnio oboje zwykły pobyt, o ile jedno z nich ma tam nadal zwykły pobyt, lub
• strona przeciwna ma zwykły pobyt, lub
• w przypadku wspólnego pozwu lub wniosku jedno z małżonków ma zwykły pobyt, lub
• powód lub wnioskodawca ma zwykły pobyt, jeżeli przebywał tam od przynajmniej roku bezpośrednio przed wniesieniem pozwu lub wniosku, lub
• powód lub wnioskodawca ma zwykły pobyt, jeżeli przebywał tam przynajmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wniesieniem pozwu lub wniosku i jest obywatelem tego państwa członkowskiego lub, w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, ma tam swój „domicile”.

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja z rozwodem z obywatelem spoza UE. W tym zakresie zastosowanie znajdą przepisy KPC, a konkretnie art. 1103(1) § 1 KPC, który stanowi, że sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy:

• oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
• małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
• małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
• oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.

Czy obywatelstwo wpływa na prawo rozwodowe? 

Podsumowując, obywatelstwo ma istotny wpływ na sprawy rozwodowe. Procedura rozwodowa z obcokrajowcem może opierać się na prawie różnych krajów, jak również rozpoznawana być przez różne sądy. Określenie właściwego prawa i jurysdykcji może nieraz nastręczać pewnych problemów. Zawsze w sprawach tego rodzaju warto jest zaczerpnąć fachowej porady. W tym zakresie zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią specjalizującą się w prawie rodzinnym, w tym w takich zagadnieniach jak Rozwody Lublin.